Δευτέρα 4 Απριλίου 2011

Περιστροφές δίχως άξονα

.


Tout se passe en efforts pour éloigner la vérité
de ces lieux qui revient pleurer sans cesse sur tout le monde.
Céline, Voyage au bout de la nuit  [1]


Η πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα και οι  ανέλπιδες προσπάθειες των ιαπώνων εργατών να   την  τιθασεύσουν, μου έφεραν στο νου τη νουβέλα La Centrale (Ο Αντιδραστήρας) της Élisabeth Filhol. Στο κείμενο  εγκαθιδρύεται  μια απρόσμενη ποιητική , αυτή του ολέθρου της τεχνικής . Ο αντιδραστήρας κυριαρχεί, είναι στο κέντρο της αφήγησης με μια αντιφατική δύναμη, έλξης και άπωσης. Μακρές ακολουθίες εργατών  πλησιάζουν τον χώρο της πυρηνικής σχάσης  για να τον συντηρήσουν,  από αυτόν  ψωμίζονται τα προς την ισχνή τους επιβίωση αλλά ταυτόχρονα αυτός ακτινοβολεί και τον πλέον ερεβώδη κίνδυνο. Στην περιγραφή δεν υπάρχει η παραμικρή ανάσα συναισθήματος , οι φράσεις  είναι σύντομες και  καταγράφουν ψυχρά μία τεχνοκρατική διαδικασία: ροές εργαζομένων να προσεγγίζουν τον αντιδραστήρα και όταν συσσωρεύσουν στο σώμα τους υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας να αποσύρονται .Η κίνηση γύρω του απαιτείται να γίνεται όλο και πιο γρήγορα, αποτελεσματικά και με το μικρότερο δυνατό κόστος. Νεοείλωτες και πρεκάριοι, οι μισθωτοί του έργου τρέπονται σε εμπορεύματα  που τίθενται εκτός κυκλοφορίας όταν λήγουν από υπερβολική ακτινοβολία. Απογυμνωμένοι από τα πάντα μας κοιτάνε μόνοι και άδειοι, ενώ το κρύο που νιώθουν μέσα τους είναι τόσο δυνατό, που καθώς διατρέχουμε τις σελίδες, μας διαπερνά.
Τα παραπάνω αποτελούν μια μικρογραφία των ατραπών της σήμερον. Ο άνθρωπος λάτρεψε μηχανισμούς , όπως την τεχνική και  την αγορά,  ώσπου αυτοί αυτονομήθηκαν και τελικά τον έθεσαν στην υπηρεσία τους , μεταλλάσσοντας τον , ξεντύνοντας τον από τα ουσιώδη του γνωρίσματα, τρέποντας τον σε ένα ζόμπι και  τη ζωή του σε μια παρωδία βίου. Το απευκταίο δεν είναι  απλώς  μία δυνατότητα , μελλοντική και αβέβαιη,  αλλά ένα σκοτάδι υπαρκτό , που πυκνώνει και εξαπλώνεται. Το κοινό όμως ανιά, κάνει ζάπινγκ και καθεύδει. Περιμένει την κωμωδία μετά τον τρόμο. Έχει  εγκλωβιστεί σε μια τέτοια πλημμυρίδα εικόνων που αδυνατεί να αναγνωρίσει ως θλιβερή πραγματικότητα το ερημωμένο τοπίο γύρω του και μέσα του.
 Η κυριότερη όμως τροχοπέδη είναι ότι έχει εκλείψει ένα κέντρο , το οποίο να μας συνέχει, να νοηματοδοτεί τις ενέργειές μας , αποτρέποντας την καταστροφή . Ο κόσμος (κόσμημα ) της αρχαιότητας , που αποτελούσε υπέρτατο αγαθό έχει γίνει κομμάτια.  Η τότε ανθρωπότητα ανέπνεε το αυτονόητο της συμφιλίωσης με το κοσμικό σύμπαν και με δέος αντίκριζε  κάθε προσπάθεια υπέρβασης της ισορροπίας του, που ανακαλούσε τις δυνάμεις του χάους και εν τέλει ενεργοποιούσε το  σωστικό σχήμα «ύβρις -τίσις» . Η τραγωδία, η αρχιτεκτονική μέχρι και η θουκυδίδεια ιστορία αποτέλεσαν μια τελετουργία  υπόμνησης του κινδύνου  κατάδυσης στην πρωτεϊκή  αταξία και ύμνησαν την αρμονία . Κατά συνέπεια, από τη μία έχουμε την οιδιπόδεια τύφλωση , την κατάληξη της  σικελικής εκστρατείας  στη σφαγή στον Ασσίναρο και από την άλλη την Ακρόπολη ως υποτυπώσεις ενός εύθραυστου θριάμβου της κοσμικής τάξης , του λόγου και της δικαιοσύνης.
Θα ήταν βέβαια ουτοπικό να επιδιώξουμε την επιστροφή μιας συνεκτικής μεγάλης διήγησης στη σημερινή εποχή, η οποία μας έχει πείσει επιδέξια ότι είμαστε ολομόναχοι δίχως κανένα ιδεολογικό ή άλλο πλαίσιο αναφοράς. Το πιο ριζοτόμο ίσως θα ήταν απλώς να αναρωτηθούμε για την ανθρώπινη κατάσταση και για το κακό που επελαύνει. Έτσι μπορεί να καταφέρουμε να υψώσουμε  ένα μικρό φράγμα απέναντι σε έναν ορμητικό χείμαρρο κάνοντας μια  δονκιχωτική αρχή.



[1] Τα πάντα επικεντρώνονται στις προσπάθειες να εκδιωχθεί η αλήθεια
από αυτούς τους τόπους στους οποίους επανέρχεται για να κλάψει αδιάκοπα πάνω από ολόκληρο τον κόσμο.
line, Ταξίδι στην άκρη της νύχτας
                                                                                                                                                                                                                                 Ιωάννης Φλυτζάνης



.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου